Instaluje się w nich często ważne i zaawansowane technologicznie systemy na przykład do dystrybucji energii, sterowania systemami wentylacji i klimatyzacji. Na naszym rynku działa co najmniej kilkudziesięciu wyspecjalizowanych producentów i dostawców. W warunkach przemysłowych liczy się szczególnie jakość wykonania i odporność na niekorzystne oddziaływanie środowiska.

W przemyśle stosuje się je najczęściej do rozdziału energii i w systemach automatyki. Wymaga się, by zapewniały dobrą ochronę przed zapyleniem, wilgotnością, a nawet wpływem atmosfery zawierającej substancje agresywne. Zwraca się uwagę na łatwość montażu, budowę modułową i dostępność dodatkowych akcesoriów. Choć wygląd zewnętrzny obudów i szaf przez minione lata nie ulegał znaczącym zmianom, to wykonanie i funkcjonalności są dziś już inne. Obecnie nowoczesne obudowy mogą pracować również w wyższych temperaturach, poprawiono też ich wentylację i wymianę ciepła. Stosuje się w nich zaawansowane systemy chłodzenia i ogrzewania np. wymienniki ciepła itp.

Zgodnie z badaniem opublikowanym w marcu tego roku przez firmę analityczną ResearchAndMarkets, światowy rynek obudów dla wyposażenia elektrycznego osiągnie w 2018 r. poziom 6,15 mld dolarów. W ocenie analityków, do 2023 r. rynek ten będzie rósł średnio o 6,27 proc. rocznie i osiągnie wtedy wartość 7,91 mld dolarów. Przewiduje się, że obudowy wykonane z innych materiałów niż metal będą szybko zyskiwały akceptację odbiorców z branż takich jak wydobycie ropy i gazu, kopalnie oraz z przemysłu papierniczego. Wynika to z postępów w badaniach i technologiach stosowanych przy produkcji obudów. Według autorów raportu główni światowi gracze na tym rynku to firmy: Rittal, Schneider, Pentair, Emerson, Eaton, Hammond, ABB, Hubbell i Fibox.

Materiały i konstrukcje

Obudowy muszą przede wszystkim dobrze spełniać funkcję ochronną, ale powinny być też funkcjonalne i estetyczne. Obecnie większość obudów i szaf dla przemysłu wykonuje się z metalu głównie ze stali. Obudowy aluminiowe są lżejsze od stalowych, mają dużą sztywność, są odporne na uderzenia i działanie agresywnego środowiska oraz dobrze odprowadzają ciepło. Mogą pracować w szerokim zakresie temperatur, mają dobre ekranowanie przeciw zakłóceniom elektromagnetycznym określanymi też czasem jako RFI (radio-frequency interference) i łatwo je uziemić. Jednak są droższe.

Obudowy ze stali mają dobre parametry mechaniczne, ale też wiele zależy od materiału, z którego zostały wykonane i jego zabezpieczenia przed korozją. Dobrze sprawdzają się w przemyśle spożywczy i farmaceutycznym (utrzymanie higieny) oraz tam, gdzie ważna jest kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Obecnie coraz popularniejsze są te wykonane z tworzyw sztucznych takich jak: poliwęglan, ABS i poliester zbrojony włóknem szklanym. To już dziś pełnoprawny zamiennik metalu w obudowach. Obudowy z poliwęglanu są odporne chemicznie i mechanicznie, mają szerokim zakres temperatur roboczych oraz właściwość samo gaszenia się. Są też lekkie, łatwo je obrabiać skrawaniem i mają bardzo dobre właściwości izolacyjne. Minusem jest brak ekranowania przed zakłóceniami elektromagnetycznymi.

Tańsze i przez to bardzo popularne są obudowy wykonane z ABS (akrylonitryl-butadien-styren). Minusem jest mniejsza odporność na uderzenia, działanie promieniowania UV i brak samogaszenia. Jeśli chodzi o obudowy wykonane z poliestru zbrojonego włóknem szklanym, to specjaliści zwracają uwagę na sztywność takich konstrukcji i ich odporność na uderzenia, odporność na korozję i oddziaływanie środków chemicznych, ogień oraz na dobre właściwości izolacyjne i szeroki zakres temperatur roboczych. Nie mają właściwości ekranowania przed zakłóceniami elektromagnetycznymi i zwraca się uwagę na trudniejszą ich obróbkę i recykling.

Dla przykładu firma GE oferuje szeroki zakres obudów zamykanych pokrywą lub drzwiami. Obudowy ogólnego zastosowania wykonywane są z poliestru, poliwęglanu lub z polistyrenu. Obudowy serii APO, wykonane z poliestru, są odporne na warunki zewnętrzne, a przy użyciu ramek mogą być łączone w zestawy. Jednym z parametrów obudów i szaf jest stopień ochrony zapewniany przez obudowy (Kod IP) określony zgodnie z normą PN-EN 60529:2003. W normie przedstawiono system klasyfikacji stopni ochrony oznaczanych tym kodem, zapewnianej przez obudowy urządzeń elektrycznych o napięciu znamionowym nie większym niż 72,5 kV, przed przedostawaniem się ciał stałych, wnikaniem wody i pyłu oraz przed dotykiem bezpośrednim części czynnych.

Podano w niej też rodzaje badań przeprowadzanych w celu wykazania indywidualnego stopnia ochrony. Na przykład z oferty obudów uniwersalnych CS firmy Eaton Electric IP66 z płytą montażową. Stopień ochrony IP66 (całkowicie szczelne i chronione przed silnymi strumieniami wody) gwarantuje to wylewana wokół drzwi uszczelka z poliuretanu. W komplecie z szafą dostarczana jest również flansza wprowadzeniowa zaślepiająca przepust kablowy, a szafki dostępne są w 45 rozmiarach. Obudowy metalowe CS przeznaczone są szczególnie do zastosowania w przemyśle, gdzie chronią aparaturę sterowniczą przed wilgocią i zanieczyszczeniami. W niektórych zastosowaniach stosuje się obudowy specjalne spełniające dodatkowe funkcje. Dotyczy to obudów w wykonaniu przeciwwybuchowym do zabudowy urządzeń eksploatowanych w strefach zagrożonych wybuchem, przeciwogniowych o określonym czasie odporności przy narażeniu na działanie ognia.

Przykładem wykonań do zastosowania w strefach zagrożonych wybuchem są np. obudowy Ex firmy Rittal wykonane ze stali nierdzewnej do strefy 1 i 2 lub 21 i 22 według 94/9/EG o zakresie temperatur otoczenia od -30°C do +80°C. Klasa ochrony przed zapłonem według PN-EN 60 079, czyli ochrona urządzenia przez zwiększenie bezpieczeństwa i przez obudowę. Na rynku dostępne są też bardzo wyspecjalizowane produkty. Na przykład Schneider Electric oferuje gamę stojących obudów niskiego napięcia Spacial odpornych na trzęsienia ziemi. Standardowe Spacial SF i SFP zostały przetestowane do strefy 3 UBC, a niektóre modele również do strefy 4 UBC.

Wyposażenie dodatkowe

Przyszli użytkownicy obudów i szaf coraz częściej decydują się na wybór danego rozwiązania ze względu na ofertę wyposażenia dodatkowego. Producenci, jeśli specjalizują się w dostarczaniu obudów na rynek, starają się zapewnić do nich elementy uzupełniające. Na przykład gdańska firma Radiolex do zewnętrznej obudowy małogabarytowej model SZA IP 55 (dostępne są 63 wymiary) proponuje takie przykładowe akcesoria jak: zamki, blokady drzwi, podpory, płyty i belki montażowe, zabudowy modułowe, uziemienie, wprowadzanie kabli, wentylację, klimatyzację, oświetlenie itp. To dziś coraz typowy zakres dodatkowych elementów wyposażenia.

Podsumowując, na rynku obserwuje się stały rozwój obudów, choć pozornie nie wiele się zmienia. Najpopularniejsze modele przez wiele lat znajdują się w katalogach producentów i są nadal oferowane. Specjaliści obserwują coraz lepszą precyzję i jakość wykonania modeli dostępnych na rynku. Klienci chcą mieć pełną dowolność w konfiguracji i możliwość łatwej rozbudowy oraz wspomnianą już wcześniej bogatą ofertę akcesoriów dodatkowych. Stale pojawiają się nowości. Takie jak choćby w tym roku nowy system szaf sterowniczych TS 8 firmy Rittal. Produkt pozwala między innymi prawie na nieograniczone możliwości montażowe, uniwersalne zastosowanie niezależnie od wnętrza oraz na rozbudowę na każdym etapie. W linii TS 8 zastosowano symetryczny profil ramowy, co pozwala na indywidualną zabudowę płaszczyzn montażowych. Jest możliwość szeregowania we wszystkich kierunkach: narożnie, do przodu, do tyłu, w lewo, w prawo oraz do góry dla lepszego dopasowania do wnętrza (zmienne drzwi i ściany boczne). Wydaje się, że właśnie w tym kierunku będzie postępował rozwój obudów i szaf małogabarytowych.