Przenośne urządzenia pomiarowe - nie tylko jako dodatek

pixabay.com

Choć utarło się w branży metrologicznej, że przenośna aparatura pomiarowa nie zapewnia takiej dokładności jak standardowe urządzenia stacjonarne, w tym zwłaszcza współrzędnościowe maszyny pomiarowe, to jednak w wielu różnych obszarach bez mobilnych urządzeń pomiar byłby po prostu niemożliwy. Stąd nie tyle utrzymująca się spora popularność tego typu aparatury, ale wręcz rosnące jej znaczenie. Także w obliczu przeobrażeń, jakie zachodzą w większości gałęzi przemysłowych.

Trudno dostępne miejsca na wysokościach bądź głęboko pod ziemią, czy też wodą, konieczność wykonania szybkiego pomiaru, częste zmiany miejsc wykonywania pomiarów nie tyle sprzyjają, co wręcz wymuszają zastosowanie przenośnych urządzeń wykonujących pomiar. Stąd też branża pomiarowa, choć z różnym natężeniem, to jednak cały czas się dość dynamicznie rozwija i nic nie wskazuje na to, by w dającej się przewidzieć przyszłości mogłaby się obejść bez przenośnych urządzeń pomiarowych.

Branża ma się dobrze

Konieczność wykonywania pomiarów podczas różnych procesów produkcyjnych wynika z wielu czynników. Z jednej strony mamy ciągle zmieniające się przepisy prawne, które nakładają na przedsiębiorców różne obowiązki weryfikacji parametrów z projektem, okresowych kontroli bądź spełniania coraz bardziej rygorystycznych norm ochrony środowiska. Z drugiej strony coraz większego znaczenia nabiera mobilność oraz szybkość wykonywania pomiarów. Wszystko to sprawia, że przenośna aparatura pomiarowa od lat cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem.

Od czasu kryzysu ekonomicznego w 2008 r., który w różnym stopniu dotknął większość gałęzi przemysłu, mamy raczej dobrą koniunkturę gospodarczą, a w ostatnich latach nawet bardzo dobrą. Za tym podążają nowe inwestycje, zwłaszcza w przemyśle, energetyce czy budownictwie, w tym modernizacje przestarzałych instalacji, z czym wiąże się większe zapotrzebowanie na usługi serwisowo-kontrolne. Jednocześnie wspomniane rosnące wymagania prawne, a także większa troska o środowisko (w dużej mierze również wymuszana zmieniającymi się przepisami) oraz o bezpieczeństwo pracowników w zakładach przemysłowych przekłada się na coraz większą liczbę wykonywanych pomiarów.

Pomiary coraz częściej stanowią też podstawę wykonywania różnego rodzaju umów oraz wynikających z nich rozliczeń. Trudno wyobrazić sobie sprawne działanie sieci energetycznej bądź telekomunikacyjnej na linii dostawca–odbiorca bez wykonywanych regularnie pomiarów.

Rozwojowi branży sprzyja również fakt, że współcześnie aparatura pomiarowa nie trafia już wyłącznie do dużych przedsiębiorców. Coraz częściej z pomiarów korzystają również małe i średnie firmy, a także różnego rodzaju instytucje, w tym uczelnie wyższe czy szkoły zawodowe. Duży popyt na tego typu maszyny przekłada się na spadające ceny urządzeń pomiarowych, co dodatkowo zwiększa zasięg podmiotów korzystających z takich rozwiązań.

Dostępna na rynku oferta przenośnych urządzeń pomiarowych jest bardzo różnorodna – pod względem parametrów, funkcji, ceny i jakości, a nawet kraju pochodzenia. Spory udział w rynku mają także polscy producenci urządzeń, jednak obecnie muszą oni mierzyć się z coraz większą konkurencją firm europejskich, amerykańskich oraz azjatyckich, często oferujących dużo tańszy produkt na rynku.

Wspomniana różnorodność urządzeń, które często są wrzucane do jednego worka mimo diametralnych różnic w przeznaczeniu oraz działaniu, sprawia, że brak niestety oficjalnych statystyk rynkowych, które z pewnością lepiej zobrazowałyby tendencje panujące w tej branży.

Jakie najczęstsze zastosowania?

Zastosowanie przenośnych urządzeń do wykonywania różnego rodzaju pomiarów jest tak szerokie, że ciężko byłoby wymienić wszystkie branże, które posiłkują się tego typu urządzeniami. Naturalnie jednak w pewnych obszarach używa się ich ze znacznie większą częstotliwością, a w niektórych ich wykorzystywanie jest sporadyczne.

Przenośna aparatura pomiarowa jest codziennym narzędziem pracy serwisantów, diagnostów oraz operatorów różnego rodzaju instalacji. Spotyka się ją także w służbach utrzymania ruchu oraz we wszelkich działaniach, w których wymagana jest bieżąca kontrola czynników środowiskowych. Dlatego też można pokusić się o wymienienie tych branż, gdzie mobilne urządzenia pomiarowe są niezbędne. Z pewnością będzie to szeroko pojęta energetyka, branża budowlana, górnictwo, przemysł petrochemiczny oraz spożywczy, obszary związane z ochroną środowiska, ale również wszelkiego rodzaju laboratoria, dlatego też tego typu urządzenia wykraczają dość wyraźnie poza zastosowania wyłącznie przemysłowe.

Dość mocno uogólniając, można przyjąć, że przenośne urządzenia pomiarowe najczęściej są wykorzystywane do pomiarów elektrycznych takich parametrów jak natężenie prądu, napięcie, moc i odkształcenia prądu. Do tego celu wykorzystuje się multimetry, mierniki cęgowe i inne przyrządy przenośne. Stanowią one podstawowe wyposażenie służb utrzymania ruchu, serwisu i inżynierów automatyki. Najbardziej uniwersalną i powszechną grupą urządzeń w tej kategorii są multimetry, które służą do pomiaru wielu wielkości fizycznych i charakteryzują się dość dużą dokładnością i wiarygodnością pomiarów. Multimetry umożliwiają też pomiary rzeczywistej wartości skutecznej, niektórych wielkości nieelektrycznych, a także gromadzenie i podstawową analizę danych. W zaawansowanych urządzeniach standardem są takie funkcje jak zmiana zakresu pomiarowego i wbudowane zabezpieczenia zapewniające odporność na błędy obsługi. Producenci multimetrów dodają im kolejne funkcje, uwzględniając potrzeby poszczególnych sektorów rynku, np. możliwość pomiarów rezystancji izolacji czy wysokich napięć.

Grupa mierników do pomiarów nieelektrycznych jest zdecydowanie bardziej rozdrobniona, gdyż zawiera wiele rozwiązań do zastosowań specjalistycznych, typowych wyłącznie dla określonych branż. W tej kategorii najczęściej mierzonym parametrem nieelektrycznym jest temperatura. Do tego celu wykorzystuje się czujniki działające na zasadzie pomiarów kontaktowych oraz – znacznie częściej – pirometry i kamery termowizyjne, które umożliwiają pomiar metodą bezkontaktową. Pirometry pozwalają na punktowy pomiar z pewnej odległości, co jest istotne szczególnie w miejscach o utrudnionym dostępie, oraz na podstawową obróbkę danych, w tym ich rejestrację oraz przesłanie np. do komputera. W tej kategorii można by wymienić różne rodzaje aparatury do mierzenia praktycznie wszystkich wielkości fizycznych (od wilgotności, poprzez ciśnienie po wymiary zewnętrzne).

Do nieelektrycznych mierników zaliczamy również wszelkiego rodzaju urządzenia do pomiaru cech i składu substancji oraz do badań materiałowych. Można tu wymienić m.in. detektory, analizatory gazów i urządzenia do pomiaru cech cieczy. Wykorzystuje się je np. w przemyśle chemicznym i przetwórczym do wykrywania przekroczeń poziomu stężenia gazów toksycznych lub wybuchowych, ale też do pomiaru np. czystości wody technologicznej w zakładzie, pomiaru wartości pH lub przewodności cieczy. Grupa urządzeń do badań materiałowych obejmuje m.in. mierniki twardości materiałów oraz przyrządy do badania powierzchni: chropowatości i grubości. Wykorzystywane są w sektorze maszynowym, metalowym, elektromaszynowym, motoryzacyjnym i lotniczym.

Pożądane cechy

Użytkownicy tego typu aparatury zwracają uwagę, przy ich wyborze, na kilka najważniejszych parametrów. Najważniejszymi wydają się dokładność pomiarów i łatwość użytkowania. Przy pomiarach dokonywanych w trudnych warunkach istotne są także trwałość urządzenia, niezawodność pracy, łatwość odczytu wskazań i długość gwarancji. Należy przy tym pamiętać, że każda branża stawia aparaturze pomiarowej nieco inne wymagania.

Producenci mierników pracują jednak cały czas nad ich modyfikacjami, nie tylko poprawiając ich podstawowe właściwości, ale również zwiększając przede wszystkim ich funkcjonalności. Ponadto modernizacjom ulegają obudowy urządzeń, optymalizuje się ich kształt, rozmieszczenie przycisków i konstrukcję, uwzględniając przy tym większą odporność na urazy mechaniczne. Standardem staje się możliwość zapisu wyników pomiarów w wewnętrznej pamięci urządzenia oraz komunikacja z komputerem.

Kierunek rozwoju

Przyrządy pomiarowe dawno już przestały być osobnymi urządzeniami, coraz częściej zaś są niezbędnym ogniwem procesu gromadzenia informacji o narzędziach czy procesach. W ostatnich latach ewolucja przyrządów ustawczo-pomiarowych widoczna jest głównie w zakresie oprogramowania, jak i wspomnianej komunikacji z zewnętrznymi systemami zarządzania, sterowania i projektowania. Zgodnie z ideą Przemysłu 4.0 i internetu rzeczy aparatura pomiarowa, w tym także ta przenośna, coraz częściej pozwalają np. na stworzenie modelu 3D narzędzia, przesłanie go do systemu CAM wraz ze wszystkimi danymi technologicznymi i zasymulowanie jego pracy na wirtualnej maszynie obróbczej.

Cały czas zwiększają się też możliwości komunikacyjne przenośnych urządzeń pomiarowych– to już nie tylko transmisja informacji przez USB czy Ethernet, ale też bezprzewodowe ich przekazywanie z wykorzystaniem połączeń Bluetooth i Wi-Fi. Dzięki temu wyniki pomiarów mogą być przesyłane na tablety, laptopy, a nawet smartfony czy do chmury. Pozwala to zautomatyzować przygotowywanie protokołów i dokumentacji, dzięki czemu czas potrzebny na analizę wyników pomiarów ulega znacznemu skróceniu, a archiwizacja danych pomiarowych staje się dużo prostsza. Wydaje się, że to jest ten trend, który w najbliższych latach będzie najmocniej rozwijany w tej kategorii urządzeń pomiarowych.

Rynek przenośnych urządzeń pomiarowych w naszym kraju wydaje się dość stabilny i przede wszystkim dojrzały. Firmy, korzystające z takiej aparatury, mają świadomość, czego od niej mogą oczekiwać. Spora konkurencja na rynku pozytywnie też wpływa na jego rozwój i na poziom oferowanych cen. Dalszy rozwój rynku z całą pewnością będzie uzależniony od ogólnej koniunktury gospodarczej, a ta, jak na razie, wygląda całkiem obiecującą.

Tagi artykułu

Zobacz również

Chcesz otrzymać nasze czasopismo?

Zamów prenumeratę