• Przemysł elektrotechniczny rośnie mimo problemów wynikających z pandemii
• Wciąż są bariery, które mogą zahamować trend wzrostowy
• Produkcja głównych produktów branży elektrotechnicznej na polskim rynku
• Globalny rynek: Azja i Chiny liderami przemysłu elektrotechnicznego
• Globalny kapitał dominuje na polskim rynku elektrotechnicznym
• Perspektywy rozwoju przemysłu elektrotechnicznego

Rok 2020 upłynął pod znakiem pandemii COVID-19, która z różnym natężeniem dotknęła wszystkie branże przemysłowe. Z punktu widzenia producentów urządzeń elektrycznych i elektronicznych zeszły rok był okresem spadków sprzedaży. Głównym powodem problemów nie był jednak przede wszystkim niższy popyt na tego typu produkty. Przedsiębiorstwa borykały się głównie z zakłóceniami w łańcuchach dostaw i innymi ograniczeniami handlowymi. A to przekładało się na mniejszą podaż istotnych komponentów elektronicznych, bez których produkcja wielu urządzeń stała się po prostu niemożliwa.

Wzrosty mimo trwającej pandemii

Rok 2021 miał przynieść przełom zarówno w walce z pandemią, jak i w stopniowym powracaniu do trendów wzrostowych w większości branż przemysłowych. O ile pierwsza kwestia wciąż pozostaje w sferze niepewności, o tyle wydaje się, że przemysł poradził sobie przynajmniej z częścią problemów. W pierwszych trzech kwartałach br. produkcja sprzedana przetwórstwa przemysłowego w Polsce wyniosła 116 mld zł i była wyższa niż przed rokiem o prawie 16%. Co istotne, na fali wzrostowej są wszystkie najważniejsze działy przetwórstwa przemysłowego (w większości w dwucyfrowym tempie), podczas gdy w 2020 r. przeważały spadki z nielicznymi działami z niewielkim wzrostem produkcji sprzedanej.

Na tym tle wyróżniał się dział urządzeń elektrycznych, który zeszły rok zakończył z produkcją sprzedaną wyższą o 12,9% niż w 2019 r. Jeszcze lepszy będzie najprawdopodobniej bieżący rok. Po trzech kwartałach liderem wzrostów są także urządzenia elektryczne z wynikiem o 36,5% wyższym niż rok temu. Niewiele gorszy wynik (+34,7%) notują po tym samym okresie komputery oraz sprzęt elektroniczny i optyczny.

Najbliższa przyszłość (ostatnie miesiące br. oraz 2022 r.) jest jednak dość niepewna. Analitycy rynkowi zakładają, że w przemyśle będą się utrzymywać pozytywne trendy i sytuacja w większości działów będzie się w dalszym ciągu poprawiać. Tym bardziej, że stopniowo mają się kończyć problemy z dostawami różnych podzespołów z Dalekiego Wschodu.

Są jednak dwa czynniki, które mogą, jeśli nie odwrócić, to przynajmniej mocno zahamować ten trend wzrostowy. To, po pierwsze, niepewność związana z dalszym rozwojem pandemii koronawirusa. Tegoroczne wiosna i lato napawały już dużym optymizmem w tej kwestii, jednak ostatnie miesiące pokazują, że koronawirus nie powiedział jeszcze ostatniego słowa. Drugim czynnikiem, który sprawia, że najbliższa przyszłość jest niepewna, są rosnące w szybkim tempie przede wszystkim ceny energii i coraz wyższa inflacja. Nie wiadomo, jak przemysł zareaguje, jeśli wzrosty cen będą w dalszym ciągu postępować w tak szybkim tempie.

AGD i silniki elektryczne na czele

Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego dotyczących wyników przemysłu za 2020 r., produkty z grupy Urządzenia elektryczne stanowiły 5,6% udziału w wartości produkcji sprzedanej wyrobów ogółem. Natomiast udział komputerów i wyrobów elektronicznych wyniósł 3,2%.

Największy udział w wartości produkcji sprzedanej w dziale Urządzenia elektryczne w 2020 r. miał sprzęt AGD, który odpowiada za ponad 1/3 tej wartości. Silniki elektryczne, prądnice, transformatory, aparatura rozdzielcza i sterownicza to nieco ponad 1/5 tej grupy asortymentowej. Za nieco ponad 18% odpowiadają przewody i kable oraz osprzęt instalacyjny, a za nieco poniżej 10% – sprzęt oświetleniowy elektryczny.

Większych zmian nie ma też w strukturze odbiorców produktów branży elektrotechnicznej. W Polsce największymi klientami są w dalszym ciągu firmy z branży budowlanej (zarówno budownictwa przemysłowego, jak i infrastrukturalnego). Szacuje się, że trafia do nich blisko 45% wyrobów elektrotechnicznych sprzedawanych w naszym kraju. Drugą co do wielkości grupą odbiorców produktów elektrotechnicznych są przedsiębiorcy z niektórych gałęzi przetwórstwa przemysłowego, zajmujący się m.in. produkcją samochodów, maszyn i urządzeń oraz urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Trzecie miejsce w tym rankingu zajmują przedsiębiorstwa z branży energetycznej.

Przemysł elektrotechniczny w Polsce: produkcja głównych produktów

Spośród 735 prezentowanych przez GUS grup asortymentowych spadek produkcji w minionym roku zanotowano dla 437 grup produktów, natomiast wzrost – dla 294 grup. Liderem wzrostów z szeroko pojętej branży elektrotechnicznej były żarówki żarowe do ogólnych celów oświetleniowych, których produkcja była wyższa niż przed rokiem aż o 147,1%.

Spory, bo ponad 26-procentowy spadek produkcji zanotowano natomiast w grupie silników elektrycznych i prądnic (z wyłączeniem silników trakcyjnych). W 2020 r. wyprodukowano ich wprawdzie blisko 32 mln sztuk, jednak był to najsłabszy wynik od 2016 r. Wpływ na to miał przede wszystkim duży spadek produkcji (-32%) silników i prądnic prądu stałego, podczas gdy liczba wyprodukowanych silników prądu przemiennego wzrosła o ponad 8%. Prawie 3-procentowy wzrost zanotowały silniki jednofazowe, natomiast spadła produkcja (-9,5%) silników wielofazowych.

Warto jednak podkreślić, że na przestrzeni całej minionej dekady produkcja silników i prądnic prądu stałego wzrosła o ponad 92%, a ich łączna moc ponad 3-krotnie, natomiast silników prądu przemiennego spadła o ponad 1/3, podczas gdy ich sumaryczna moc zwiększyła się w tym czasie o ponad 13%.

Wzrost produkcji w minionym roku miał miejsce także w przypadku ogniw i baterii galwanicznych (+1,5%), akumulatorów kwasowo-ołowiowych (+5%), choć ich łączna masa spadła o ponad 1/5, i zespołów prądotwórczych z silnikami tłokowymi wewnętrznego spalania (+10,9%).

Na minusie ubiegły rok zakończyły także transformatory (-1,9%). Wprawdzie produkcja transformatorów z ciekłym dielektrykiem zwiększyła się o 6,2%, to w ogólnym rozrachunku przeważyła słabszy o 15,1% wynik produkcji transformatorów z chłodzeniem powietrznym. O 17,8% zmniejszyła się produkcja bezpieczników, o 18,5% – wyłączników automatycznych do napięć nieprzekraczających 1 kV, a o 12,2% – urządzeń sterujących z programowalną pamięcią na napięcie nieprzekraczające 1000 V (Tabela 2).

Pandemia koronawirusa, która wstrzymała wiele inwestycji budowlano-przemysłowych, dość mocno odcisnęła się również na sytuacji w branży kabli i przewodów izolowanych. W 2020 r. produkcja tej grupy produktowej zmalała o prawie 10%. Spadki były  we wszystkich rodzajach kabli.

Najbardziej spadła produkcja przewodów elektrycznych stosowanych w telekomunikacji (-16,4%) i kabli światłowodowych (-12%). W przypadku kabli koncentrycznych i elektroenergetycznych spadki nie były już tak wyraźne i wyniosły odpowiednio 3,4 i 2,1%.

W ciągu minionej dekady najdynamiczniej rósł popyt na kable światłowodowe. Licząc je w tonach, produkcja zwiększyła się 4,5-krotnie, ale już w kilometrach – w 2020 r. wyprodukowano ich 7,5-krotnie więcej niż w 2011 r.

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Raporty

Cobot coraz ważniejszym ogniwem rynku robotyki [RAPORT]

Dynamiczny rozwój robotyzacji w większości branż i na wielu rynkach zawdzięczamy dużemu popytowi na tradycyjne roboty przemysłowe. U ich boku jednak coraz większą popularność powoli zyskują także ich mniejsi kuzyni, czyli tzw. coboty bądź roboty współpracujące. Według różnych szacunków w najbliższych latach tempo wzrostu w tej kategorii robotów będzie dużo wyższe niż w pozostałych grupach zrobotyzowanych pracowników.

Raporty

Automatyka przemysłowa w Polsce i na świecie [RAPORT]

Automatyzacja procesów produkcyjnych jest dziś absolutną koniecznością – bez względu na branżę przemysłową, o jakiej mówimy. Przedsiębiorcy zauważają nie tylko korzyści związane z wdrażaniem rozwiązań automatyki przemysłowej, ale również niebezpieczeństwo, że opóźnienie w tym zakresie może zagrozić ich pozycji rynkowej i uniemożliwić skuteczne konkurowanie na rynku.

Produkty AGD

Bardzo ważną grupą produktową, którą GUS również kwalifikuje do działu Urządzenia elektryczne, a która ma spory wpływ na wyniki całego polskiego przemysłu, jest sprzęt gospodarstwa domowego. W 2020 r. większość produktów z tej grupy miała większą produkcję niż rok wcześniej. Produkcja chłodziarek i zamrażarek wzrosła o 1,6%, zmywarek do naczyń – o 5,1%, pralek automatycznych – o 3,3%, suszarek do prania – o 5,1% i odkurzaczy domowych – o 7,8%. Większa była także produkcja elektrycznych ogrzewaczy wody, kuchenek elektrycznych domowych i elektrycznych płyt domowych do wbudowania. Mniejsza niż w 2019 r. była jedynie produkcja mikserów, malakserów i robotów kuchennych oraz elektrycznych domowych piekarników do wbudowania.

Co istotne, w ciągu minionych 10 lat produkcja tych wszystkich grup produktowych wzrosła i to w większości przypadkówo ponad 50%.

Globalny przemysł elektrotechniczny z rekordowymi wynikami

Z jednej strony praca i nauka zdalna dość mocno napędzały globalny popyt na sprzęt i urządzenia elektroniczne i elektrotechniczne. Z drugiej jednak – niedobór chipów i innych podzespołów elektronicznych, a także zakłócenia w globalnych łańcuchach dostaw sprawiają, że podaż wielu produktów jest wciąż mocno ograniczona. Ponieważ jednak oba te czynniki się równoważyły, finalnie w 2020 r. globalny rynek elektrotechniczny i elektroniczny zachował status quo.

Szacuje się, że światowy rynek elektryczny i elektroniczny w zeszłym roku był wart 2831,25 mld USD, a w tym jego wartość wyniesie już 3077,02 mld USD. Będzie to oznaczało skumulowaną roczną stopę wzrostu na poziomie 8,7%. Wzrost ten wynika głównie z tego, że firmy zdołały dostosować się do nowych warunków, a często też przestawić swoją działalność. W 2021 r. zdecydowanie też ograniczono restrykcje związane z pandemią, w tym głównie lockdowny.

Zgodnie z oczekiwaniami branża będzie rosła w kolejnych latach ze średnim rocznym tempem wzrostu na poziomie ok. 6%. W efekcie w połowie obecnej dekady cała branża osiągnie wartość 3935,6 mld USD.

Bezsprzecznie największym regionem na światowym rynku elektrycznym i elektronicznym jest od lat Azja. Szacuje się, że w 2020 r. producenci z tego regionu byli odpowiedzialni aż za 45% światowej produkcji.

Drugim co do wielkości producentem urządzeń elektrycznych i elektronicznych jest Ameryka Północna z 22-procentowym udziałem w ubiegłym roku.

Dysproporcje te powinny się w kolejnych latach jeszcze bardziej pogłębić. Rynek azjatycki będzie bowiem rósł najszybciej – w 2021 r. nawet o ok. 10%, podczas gdy w przyszłym o 7%. W tym samym okresie europejski przemysł elektryczny i elektroniczny powiększy się o 7% i 6%, a oba amerykańskie łącznie o 9% i 5%.

Globalny kapitał na polskim rynku elektrotechnicznym

Wprawdzie na polskim rynku elektrotechnicznym działają zarówno przedsiębiorcy krajowi, jak i zagraniczni, to jednak ci drudzy należą do liderów w większości sektorów tego rynku. Wśród światowych potentatów, którzy są obecni na polskim rynku, warto wymienić takie firmy, jak: LG, Samsung, Royal Philips Electronic, Philips Lighting, Schneider Electric, ABB czy Whirlpool.

Napływ obcego kapitału stworzył sprzyjające warunki do absorpcji w Polsce nowoczesnych technologii i włączenia licznej grupy polskich przedsiębiorców w międzynarodowe łańcuchy wartości dodanej (Global Value Chain – GVC) związane z procesem produkcji różnych wyrobów.

Rzecz jednak w tym, że po pierwsze – firmy krajowe są głównie dostarczycielami elementów kooperacyjnych, po drugie – większość wyrobów wytwarzanych w Polsce mieści się w środkowej części łańcuchów GVC. Taka rola nie zapewnia wysokiej rentowności produkcji, a przede wszystkim świadczy o ograniczonych możliwościach naszych przedsiębiorców, jeśli chodzi o twórcze wzbogacanie technologii pozyskanych za granicą i wprowadzanie na rynek światowy uzyskanych na tej podstawie własnych konkurencyjnych wyrobów.

Polskie firmy od lat mają dość mocną renomę, dlatego też często stanowią alternatywę dla państw zachodnich w zakresie montażu elektronicznego na zlecenie. Na korzyść naszych przedsiębiorców przemawia wysoko wykwalifikowana kadra inżynierska, stosowanie nowoczesnych technologii, bliskość geograficzna, niższa niż w krajach zachodnich cena świadczonych usług oraz łatwiejsze egzekwowanie własności patentowej.

Dlatego polskie firmy już od dawna otrzymują dużo zleceń z zagranicy (głównie z Francji, Niemiec i krajów skandynawskich), a ich pozycja na rynku europejskim prawdopodobnie będzie dalej rosła z uwagi na sukcesywną poprawę jakości produkcji.

Szanse na szybsze wzrosty branży elektrotechnicznej

Przyszłość przed polską branżą elektrotechniczną rysuje się raczej optymistycznie, choć nie brak także potencjalnych zagrożeń. Optymizm wynika z tego, że produkty tej branży w zasadzie są niezbędne przy większości nowych inwestycji. A ponieważ zarówno przemysł prywatny, jak i inwestycje rządowe w najbliższym czasie raczej nie będą wyhamowywać gwałtownie, można oczekiwać, że popyt na tego typu wyroby będzie się utrzymywał przynajmniej na zadowalającym poziomie.

Gros zamówień z całą pewnością będzie napływał ze strony sektora odnawialnych źródeł energii, głównie z rynku instalacji fotowoltaicznych. Jak wynika z danych Instytutu Energetyki Odnawialnej rynek fotowoltaiki w naszym kraju przechodzi od dwóch lat boom rozwojowy. Na koniec ub.r. w Polsce działało 3936 MW instalacji fotowoltaicznych (200% więcej niż rok wcześniej).

W 2020 r. Polska znalazła się na 4. miejscu pod względem przyrostu mocy zainstalowanej PV w Unii Europejskiej (za Niemcami, Holandią i Hiszpanią). Według prognoz w br. po raz kolejny utrzyma tak wysoką pozycję. Na koniec 2021 r. moc zainstalowana w PV w Polsce może przekroczyć 6 GW.

Wprawdzie krajowy rynek mikroinstalacji PV jest już mocno nasycony, jednak rosnące ceny energii z całą pewnością nie wyhamują trendu rosnącego. A to oznacza co najmniej ten sam poziom zamówień na akcesoria niezbędne w instalacjach fotowoltaicznych.

Nie doczekaliśmy się wprawdzie wciąż jakiegoś olbrzymiego boomu na pojazdy z napędem elektrycznym, ale nie da się ukryć, że ten segment rynku motoryzacyjnego stopniowo rośnie. A to będzie wymuszało szybszy rozwój niezbędnej infrastruktury ładowania tych pojazdów. W planach jest m.in. budowa w ponad 30 wybranych aglomeracjach sieci 6000 punktów ładowania energią elektryczną normalnej mocy oraz 400 punktów ładowania energią dużej mocy.